عایق حرارتی به پوششی گفته می شود که از انتقال گرما و حرارت از یک مکان به مکان دیگر جلوگیری به عمل می آورد. حرکت گرما از مکان گرم به مکان سرد است، از این رو برای ممانعت از انتقال گرما به فضای سرد باید از عایق های حرارتی استفاده شود. ازعایق حرارتی در مکان های مختلف استفاده می شود، از جمله دیوارها، سقف، پوشش لوله های آب گرم و سرد و کف ساختمان.
وقتی درجه حرارت محیط متعادل باشد فرد آرامش بیشتری داشته و به فعالیت های روزانه می پردازد. عایق کاری ساختمان را در زمستان گرم و در تابستان خنک نگه می دارد.
در حال حاضر به علت محدود بودن ذخایر انرژی اکثر ساختمان سازان به دنبال تدابیری برای صرفه جویی و بهینه سازی مصرف انرژی هستند و سعی می کنند ساختمان ها را به نحوی بسازند که میزان هدررفت انرژی در آن ها به حداقل برسد. عایق ها از جمله محصولاتی هستند که به عنوان یک پوشش عمل کرده و مانع از انتقال و هدررفت انرژی می شوند.
در گذشته از پشم شیشه به عنوان عایق برای لوله های انتقال آب در فصول سرد استفاده می شد، اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی انواع جدیدی از عایق به بازار ارائه شده اند که نیاز یک ساختمان را تامین می کند و مصرف انرژی را به حداقل می رساند.
با این شرایط، یک عایق حرارتی خوب باید دارای ویژگی های ذیل باشد:
در برابر حرارت، عوامل میکروبی و قارچی، فشار و اشعه ماورای بنفش مقاومت بالایی داشته باشد.
از لحاظ شیمیایی خنثی باشد و در برابر عوامل خارجی واکنش ندهد.
در مقابل حرارت و گرمای زیاد چروک نشود.
چگالی مناسبی داشته باشد.
عمر مفید و بالایی داشته باشد.
امروزه مهندسان و معماران سازنده ساختمان در دنیا با استفاده از بتن سبک در قسمت‌های مختلف ساختمان، با سبک کردن وزن ساختمان به طور مستقیم و صرفه‌جویی در مصرف انرژی به طور غیر‌مستقیم (به لحاظ عایق بودن این نوع بتن در مقابل سرما و گرما و در نتیجه کاهش میزان مواد سوختی)، به لحاظ اقتصادی گام‌های بلند و مهمی در صنعت ساختمان برداشته‌اند.
یکی از عایق های مدرنی که در ساختمان سازی های امروزه بکار می رود فوم بتن است.فوم بتن از جمله مصالحی است که برای مصارف مختلف در ساختمان به کار می‌رود. باید اشاره کرد خواص فیزیکی منحصر به فرد این محصول، آن را بتنی سبک و عایق با مقاومت لازم و کیفیت مطلوب می‌کند. این محصول از ترکیب سیمان، ماسه بادی (ماسه نرم)، آب و فوم (ماده شیمیایی تولید‌کننده کف) تشکیل می‌شود.
ضریب انتقال حرارتی فوم‌بتن 5/0 و بتن معمولی 5 وات بر متر درجه کلوین می‌باشد و به همین دلیل عایق عالی جهت کف ساختمان و تاسیات عبوری از کف بوده و با جلوگیری از تبادل حرارتی با محیط باعث صرفه جویی در مصرف انرژی می‌گردد.
نظر به تحقیقات بسیاری که در سطح دنیا در جهت عایق بندی جدارهای ساختمان صورت گرفته ﺑﻬترین گزینه , انتخاب مصالح مرغوب ساختمانی در جداره های خارجی بوده است و با توجه به استانداردهای مختلف ساختمانی بلوک های بتن سبک هوادار (بلوک های فوم بتن) و سیستم های ساندویچی فوم بتن , اغلب استانداردها را در خود جمع و در عین حال عایق بندی حرارتی ساختمان را عملی می سازد . لازم به ذکر است که فوم بتن به صورت قطعات پیش ساخته در کلیه جدارهای خارجی ساختمان (دیوار , سقف ,کف) قابل اجرا بوده و با رعایت دانسیته و ضریب انتقال حرارتی مورد نظر , ضخامت لازم پیش بینی و در هر شکل به اجرا می رسد .
لازم است بدانید که این هزینه پرداختی بابت عایق‌کاری حرارتی ساختمان، بعدها در اثر صرفه‌جویی در مصرف انرژی، جبران خواهد شد و دیگر جایی برای نگرانی از قبوض سنگین پرداختی وجود ندارد. البته ناگفته نماند که عایق‌های حرارتی علاوه بر قابلیت عایق حرارتی بودنشان، در برابر آتش هم مقاوم هستند.